قلم

بسم الله الرحمن الرحیم هر چند با تآخیر اما چند فراز از زندگی هشتمین اختر زندگی شخصی، امام علی ابن موسی(ع) در یازده ذی قعده سال148 در مدینه در خانواده امامت و نبوت و اهل کرامت از پدری عالم و عامل (موسی ابن جعفر (ع) ) و مادری کریمه با نام نجمه خاتون دیده به جهان گشود، پیش فرمان همایون رضا پیک قضا دست بر سینه پی بردن فرمان خیزد مطلع نور خدا آینه ی طلعت اوست که دمادم ز رخش آیت یزدان خیزد. قناعت پیشگی تربیت شده خاندان وحی و نبوت جز کسب تمام فضائل و نیکی ها چیزی دیگر از او انتظار نیست لذا در زندگی فردی و اجتماعی الگویی برای تمام کسانی خواهد بود که خیر دنیا و آخرت را خواهانند و حتی آنان که خیر دنیا نیز طلبند از الگوپذیری آن امام همام بی بهره نخواهند بود. این مرد مهربانی و معرفت چنان می زیست که در عین توانایی مالی روایت شده که حضرتش در تابستان بر روی حصیر می نشست و در زمستان بر روی پلاس آرام می یافت و لباسهای او از جامه های زبر و درشت بود و چون از منزل خود پیش مردم می آمد خود را مزین و معطر می ساخت تواضع امام در تواضع و فروتنی یگانه بودند چنانکه روزی امام وارد حمامی شد یکی از اشخاصی که در حمام بود و اما را نمی شناخت به او گفت ای مرد! بیا مرا کیسه بکش. حضرت رضا(ع) مشغول کیسه کشیدن آن مرد شد و در این بین دیگران امام را شناختند و آن مرد وقتی متوجه شد خجل و شرمنده گشت و از حضرت عذرخواهی نمود امام فرمود عیبی ندارد بگذار کیسه ات را تمام کنم حرکت سیاسی امام مامون پسر هارون که از کنیزکی ایرانی متولد شده بود، و به همین دلیل هارون با اینکه امین از مامون کوچکتر بود اما چون از مادری عرب و از بنی هاشم بود ولیعهدی او را مقدم بر مأمون قرار داد و فرزند سومش(مؤتمن) نیز خلیفه سوم و عهدنامه ای نوشته بر خانه کعبه آویزان کردند. با این حال با توجه به اختلافات پیش آمده و پیروز شدن مأمون بر امین حاکم مطلق سرزمین اسلامی گشت، او که از کیاست و زیرکی برخوردار بود مخالفین خود را یکی پس از دیگری از میان بر می داشت، در عین حال ایشان دانش دوست ترین شخص میان حاکمان اسلامی(ازبنی امیه و بنی عباس) بودند. مأمون وقتی که خروج علویان در عراق و حجاز را خطری برای خود دید با دعوت از امام رضا(ع) به مرو و دادن ولایتعهدی به آن حضرت اهداف خاص خود را پیگیری می نمود اول اینکه علویان با آمدن عالمترین فردشان به مرکز حکومت دیگر دست به شورش بر نخواهند داشت در عین حال که اگر کسی حرکتی هم می کرد همراهان قوی با او همراه نمی شدند. نکته دیگر او با این حیله قصد داشت به ساده زیستی امام و بی میلی ایشان نسبت به دنیا نقبی زده و اعتقاد یاران امام را نسبت به آن حضرت سست نماید. ایشان با توجه به اعتقادی که به سخنان امام داشت و اینکه امام خبر مرگ خود را قبل از مأمون داده بود مطمئن بود که عمر امام کفاف نخواهد کرد تا بتواند حاکمیت اسلامی را به عهده بگیرد. نکته ی دیگر اینکه در مرکز خلافت به کسی احتیاج داشت تا با علم خود بتواند شبهاتی که از سوی دیگر ادیان و مذاهب بر او وارد می شود پاسخگو باشد که بهترین شخص امام علی ابن موسی الرضا می توانست باشد. اما مخالفت امام به دلائل مختلف بود از جمله اینکه قصد و نیت مأمون را می دانست و به آن اعتمادی نداشت لذا ابتدا از ولایتعهدی سر باز زده و وقتی مأمون به تهدید متوسل شد امام به شرائط خاصی پدیرفتند از جمله هیچ کار اجرایی به او سپرده نشود. دلیل واضح امام بر اینکه مأمون بر خلاف وعده اش عمل می نمود و نیت او را مناسب نمی دید این بود که در برگزاری نماز عید فطر وقتی مردم را یکصدا پشت سر امام دید و مردم تمام اعمال امام را از جمله پیاده رفتن به طرف مصلی و گفتن تکبیرهای پی در پی، از رفتن امام به مصلی جلوگیری نمودند. شیعه بودن مأمون عده ای معتقدند مأمون شیعه و برای ائمه اطهار(ع) احترام خاصی قائل بوده لذا حرکت ایشان برای جانشینی امام بعد از خود را از روی نیت خاص می دانند، با توجه به نقل هایی که در این زمینه هست از جمله احترام خاص هارون نسبت به موسی ابن جعفر به نقل از خود مأمون با این حال هارون به مأمون گفته بود که اگر شما هم در امر حکومت و سلطنت در مقابل من قرار گیرید گردنت را خواهم زد، چون که الملک عقیم یعنی حکومت و ریاست دنباله ندارد به این معنا که نباید به کسی رحم کرد. لذا در عین حال که مأمون به اولویت داشتن خاندان پیامبر اعتقاد داشت اما حس قدرت و قدرت طلبی که در وجود او بود به هیچ وجه نمی توانست نفس او را قانع کند که همانند معاویه ابن یزید بر منبر خود را از خلافت خلع نماید و امام را به عنوان خلیفه معرفی نماید. نکات اخلاقی امام کلمات قصار و نکات اخلاقی از امام در این مورد بسیار می باشد که البته ما به دو فراض از کلمات قصار آن حضرت اشاره خواهیم داشت . امام معتقد است که مؤمن سه خصلت در او نباشد مؤمن نیست: 1- سنتی از پروردگارش یاد داشته باشد، و آن راز پوشی است 2- سنتی از پیغمبرش یاد داشته باشد، و آن مدارا کردن است 3- سنتی از امامش یاد داشته باشد، و آن شکیبایی نمودن در شدت و سختی است این کلام نورانی چراغ راهی است برای تمام کسانی که به دنبال جامعه ای هستند که سعادت در آن هدف اصلی می باشد چرا که راز پوشانی عامل جلوگیری از اشاعه فحشا و مانع از نفرت افکنی در جامعه خواهد بود و مدارا کردن با مردم نیز چراغی برای راههای خود برتر بینی و استبداد رأی و انحصار طلبی و صبر و شکیبایی نیز می تواند از خسران انسانی در زندگی دنیوی و اخروی جلوگیری نماید. از طرف دیگر امام اتمام عقل مسلمان را مشروط به ده خصلت می دانند. 1- مردم از او امید خیر داشته باشند 2- مردم از شر او در امان باشند 3- زیاد دانستن خیر اندکی که ازدیگران به او می رسد 4- کم دانست خیر و نیکی خود به دیگران 5- از حاجتها و نیازمندیهایی که از او خواسته شود دلگیر نشود. 6- در طول عمرش از طلب دانش ملول نگردد 7- فقر و ناداری در راه خدا پیش او محبوبتر از توانگری باشد 8- خواری در راه خدا پیش او محبوبتر از عزت با دشمن باشد. 9- گمنامی را از مشهور بودن بیشتر بخواهد 10 کسی را نبیند مگر اینکه بگوید او از من بهتر و پرهیزگارتر است. در توضیح نکته آخر معتقد است هر آینه مردمان دو کسند مردی که بهتر و پرهیزکارتر از اوست و مردی که از او بدتر و پست تر است پس زمانی که مرد بدتر از خود را ببیند بگوید شاید باطنش خوب باشد و این خوبی باطن برای او بهتر است و خوبی من ظاهر است و این برای من بدتر است و چون کسی را که او بهتر و پرهیزگارتر است ببیند برای او فروتنی کند تا به او برسد و چون چنین رفتار کرد مجد و بزرگیش بالا رود و خوبیش پاک شود و نامش نیکو گردد و سید اهل زمانش باشد توصیه های بهداشتی امام - از خوردن تخم و مرغ و ماهی با هم بپرهیزید - کسی که می خواهد از درد مثانه اش شکایت نکند ادرار خود را نگه ندارد ولو اینکه در پشت مرکبش باشد(سواره باشد) - خوردن کشمش صبح و ناشتا نیروی حافظه را زیاد می کند. - با همسرت آمیزش نکن مگر اینکه با او قبلا بازی و شوخی کنی - خوردن گوشت نا پخته در معده تولید کرم می کند. - آشامیدن آب سرد پس از خوردن چیز گرم و شیرینی مینای دندانها را می برد و آنها را فاسد می کند.